چرا هلی‌پد برای شهرهای بزرگ حیاتی است؟

• مدیریت بحران و حوادث
• انتقال بیماران و مصدومان
• تراکم بالای جمعیت و ترافیک سنگین
• افزایش ایمنی ساختمان‌های بلندمرتبه

احداث هلی‌پد در ساختمان‌ها نقش مهمی در ارتقای ایمنی و کارآمدی مدیریت شهری دارد. در شرایط بحران و حوادثی همچون زلزله، آتش‌سوزی یا رخدادهای صنعتی، هلی‌پد امکان دسترسی سریع نیروهای امدادی و انتقال فوری تجهیزات را فراهم می‌کند. همچنین در حوزه درمانی، استفاده از هلی‌پد در برج‌های بیمارستانی یا ساختمان‌های نزدیک به مراکز درمانی، شرایط انتقال سریع بیماران بدحال و مصدومان را به‌ویژه در شرایط اضطراری مهیا می‌سازد. از سوی دیگر، در کلان‌شهرهایی که با تراکم بالای جمعیت و ترافیک سنگین مواجه‌اند، هلی‌پد یک راهکار موثر برای دور زدن مسیرهای زمینی و صرفه‌جویی در زمان به شمار می‌رود. افزون بر این، وجود هلی‌پد در ساختمان‌های بلندمرتبه به افزایش ایمنی کمک کرده و امکان دسترسی عمودی برای آتش‌نشان‌ها و حتی تخلیه اضطراری افراد را فراهم می‌آورد.

• توکیو (ژاپن)
  

  توکیو به‌عنوان یکی از پرتراکم‌ترین کلان‌شهرهای جهان و شهری با ریسک بسیار بالای زلزله، ساخت هلی‌پد را برای برج‌های بلندمرتبه الزامی کرده است. طبق قوانین ایمنی شهری توکیو، ساختمان‌های بالاتر از ۴۵ متر باید به هلی‌پد مجهز باشند. علت اصلی این الزام، قرارگیری توکیو بر روی گسل‌های فعال و نیاز فوری به مسیرهای امداد هوایی در زمان بحران است.

  
• دهلی و سایر شهرهای هند

  بر اساس کد ملی ساختمان هند (NBC 2016)، پیش‌بینی هلی‌پد برای برج‌های بالاتر از ۲۰۰ متر به‌عنوان یک ضرورت ایمنی توصیه شده است. در برخی شهرها مانند دهلی، این توصیه جنبه الزامی پیدا کرده و رعایت آن برای ساختمان‌های بلندمرتبه اجتناب‌ناپذیر است. علت این الزام به عواملی همچون تراکم بسیار بالای جمعیت، افزایش خطر آتش‌سوزی در برج‌های بزرگ و نیاز به دسترسی فوری نیروهای امدادی بازمی‌گردد. از این‌رو، احداث هلی‌پد به‌ویژه در برج‌های مسکونی، اداری و بیمارستانی بالای ۲۰۰ متر به‌عنوان یک راهکار کلیدی برای ارتقای ایمنی و مدیریت بحران در نظر گرفته می‌شود.

  
• لس‌آنجلس (آمریکا)

  شهر لس‌آنجلس برای دهه‌ها به‌عنوان نمونه‌ای شاخص شناخته می‌شد که وجود هلی‌پد روی بام را برای تمامی ساختمان‌های بلندمرتبه الزامی کرده بود. با این حال، از سال ۲۰۱۴ مقررات ساختمانی در این شهر تغییر یافت و امکان استفاده از راهکارهای جایگزین ایمنی همچون آسانسورهای مقاوم در برابر آتش و پناهگاه‌های اضطراری به جای هلی‌پد فراهم شد. این تجربه نشان می‌دهد که الزام به هلی‌پد می‌تواند متناسب با پیشرفت فناوری‌ها و راهکارهای نوین ایمنی مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد.

  
• دوبی و امارات متحده عربی

  در دبی، شهری که مملو از برج‌های نمادین و لوکس است، ساخت هلی‌پد در پروژه‌های بلندمرتبه و هتل‌های پنج‌ستاره امری رایج و تقریباً الزامی است. علاوه بر ساخت، بهره‌برداری از هلی‌پدها نیازمند اخذ گواهی از سازمان هواپیمایی کشوری امارات (GCAA) است. دلیل این الزام، جذب گردشگران VIP، امدادرسانی سریع و تضمین ایمنی سازه‌های مرتفع است.

  
• سائوپائولو (برزیل)

  این شهر یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های هلی‌پد شهری جهان را دارد. گرچه الزام قانونی سراسری وجود ندارد، اما حجم بالای ترافیک، نیاز بیمارستان‌ها و شرکت‌های بزرگ باعث توسعه گسترده هلی‌پدها شده است.

  
• تهران (ایران)

  الزام ساخت هلی‌پد در تهران برای ساختمان‌های بلندمرتبه به سال ۱۳۸۵ باز می‌گردد، زمانی که شورای اسلامی شهر تهران مصوب کرد کلیه برج‌هایی با ارتفاع بیش از ۴۵ متر یا دارای بیش از ۱۵ طبقه، به سکوی فرود بالگرد (هلی‌پد) مجهز شوند. هدف اصلی این قانون، فراهم‌کردن امکان تخلیه اضطراری و امداد رسانی هوایی سریع در زمان زلزله یا حوادث غیرمترقبه بود.

  

مقایسه شهرهای دارای الزام ساخت هلی‌پد و نقش تهران

با بررسی شهرهایی مانند توکیو، لس‌آنجلس، دهلی و تهران یک وجه اشتراک واضح دیده می‌شود: جمعیت بسیار بالا. ساخت آسمان‌خراش‌ها در نقاط زلزله‌خیز یا پرتراکم و نیاز به مدیریت بحران
توکیو و لس‌آنجلس هر دو روی گسل‌های فعال قرار دارند و تجربه زلزله‌های ویرانگر باعث شده قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای دسترسی های اضطراری و هلی‌پدها تدوین کنند. در دهلی به دلیل تراکم جمعیتی بالا و محدودیت دسترسی زمینی، ساخت هلی‌پد را ضروری می‌دانند. سائوپائولو نیز به دلیل ترافیک سنگین و ضرورت جابه‌جایی سریع مدیران و بیماران، هلی‌پد را به‌عنوان راهکاری هوشمندانه انتخاب کرده است.

تهران نیز شرایطی مشابه این شهرها دارد. این کلان‌شهر روی چند گسل فعال زلزله قرار گرفته و همزمان با تراکم بالای جمعیت و ساخت برج‌های بلندمرتبه روبه‌رو است. در صورت وقوع زلزله یا حوادث گسترده مانند سیل، دسترسی زمینی می‌تواند به‌طور کامل مختل شود و تنها راه نجات، تخلیه اضطراری هوایی خواهد بود. بنابراین تهران، مانند توکیو و لس‌آنجلس، نیازمند قوانین سخت‌گیرانه برای طراحی و اجرای هلی‌پد روی ساختمان‌های بلند است.

ضوابط فنی طراحی هلی‌پد

هر کشوری که هلی‌پد اجرا می‌کند، معمولاً به استانداردهای جهانی یا معادل ملی آن پایبند است. مانند استانداردهای FAA آمریکا که شامل ابعاد، شیب موانع، روشنایی و نشانه‌گذاری طبق AC 150/5390-2D می شود. و همچنین استاندارد NFPA 418 که برای الزام سیستم‌های اطفای حریق کف و تجهیزات امدادی است، گواهی های بهره‌برداری مانند GCAA در امارات یا ANAC در برزیل. الزامات ایمنی سازه نیز شامل تورهای ایمنی، دسترسی اضطراری، تجهیزات خاموش‌کننده و مقاوم‌سازی سطح بام می شود.

جمع‌بندی

با توجه به تجربیات جهانی، ساخت هلی‌پد در برج‌های بلندمرتبه نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت حیاتی است. از توکیو و لس‌آنجلس تا دبی و دهلی، شهرهای بزرگ دنیا با درک اهمیت دسترسی عمودی در شرایط بحران، قوانین مشخصی برای هلی‌پدها وضع کرده‌اند. تهران نیز با توجه به زلزله‌خیز بودن، تراکم بالای جمعیت و رشد ساخت‌وسازهای عمودی، باید هرچه سریع‌تر قوانین الزام‌آور و استانداردهای دقیق تری نسبت به قبل برای طراحی و اجرای هلی‌پدها تدوین کند. این اقدام نه‌تنها ایمنی شهروندان را افزایش می‌دهد، بلکه زیرساخت‌های تهران را برای مدیریت بحران‌های آینده آماده می‌سازد.